مرکز بهداشت شهرستان قم

همه کسانی که حداقل تحصیلاتی در حوزه سلامت داشته باشند، به طور حتم با تاریخچه واکسن و واکسیناسیون آشنایی دارند. حتی با گسترش تکنولوژی های ارتباطی و اطلاعاتی بسیاری از توده های مردم از فلسفه واکسیناسیون و اهمیت آن در حفظ سلامت فرد و جامعه آگاهی دارند. همه می دانیم که ریشه کنی بیماری کشنده و ناتوان کننده «آبله» به عنوان تنها بیماری ریشه کن شده در تمام دنیا، مرهون استفاده از واکسن موثر برای این بیماری بوده است که تحت عنوان «مایه کوبی» آبله شهرت دارد. همه می دانیم تا قبل از اجرای طرح های گسترده ایمن سازی علیه بیماری فلج اطفال سالانه هزاران کودک در سراسر دنیا و در کشور ما دچار فلجی شدید و ناتوانی های پیشرفته در تمام عمر خود می شدند، ولی هم اکنون در بسیاری از کشورها از جمله ایران به کمک واکسیناسیون موارد بروز این بیماری به صفر رسیده است. همچنین هم اکنون برای بسیاری از بیماری های واگیر دار و کشنده شایع دیگر از جمله سل، کزاز، دیفتری، سیاه سرفه و سرخک واکسن موثر ساخته و در برنامه واکسیناسیون کشورهای مختلف قرار گرفته و به عنوان موثرترین راه حل برای پیشگیری و کنترل این بیماری ها در همه اقشار جامعه به کار گرفته شده است.

امروزه شاهد موجی از تبلیغات منفی و به دنبال آن بی اعتمادی نسبت به برنامه واکسیناسیون در قالب های مختلف از جمله طب سنتی یا طب اسلامی و غیره هستیم. بسیاری از کسانی که امروزه خود علم مخالفت با واکسیناسیون را با توجیه های مختلف سیاسی- فرهنگی- اعتقادی بر افراشته اند به طور حتم خود یا بسیاری از نزدیکانشان در گذشته یا حال از مزایای واکسیناسیون بهره مند شده اند، اما از آنجا که بهداشت و پیشگیری مقدم بر درمان بوده و قبل از بروز عوارض و مشکلات انجام می شود، ارزش آن نادیده انگاشته می شود و بدون توجه به حقایق علمی اقدام به ترویج باورهایی می گردد که ممکن است عوارض آن در درازمدت گریبانگیر جامعه و خود مروجین گردد. بد نیست قبل از ترویج چنین مطالبی که گاهاً صرفا نظرات و تجربیات شخصی افراد معمول جامعه است که از کانال های رسمی و نیمه رسمی منتشر می شود، به آمار بروز و شیوع بیماری های مختلف قبل و بعد اجرای برنامه واکسیناسیون علیه آن بیماری نگاهی کنیم تا با آگاهی و عقلانیت بیشتری اقدام به اطلاع رسانی کنیم.

نکته آخر اینکه همانند بسیاری از مداخلات بهداشتی و درمانی، ممکن است واکسیناسیون نیز عوارضی را داشته باشد که اولا این عوارض شناخته شده، خفیف و قابل کنترل هستند و ثانیا در سطح وسیع، فواید پیشگیری از مرگ و میر و ابتلا با استفاده از واکسیناسیون مطمئناً بر عوارض نادر و در بسیاری از موارد، قابل بهبودی سریع آن برتری دارد.

محمد  علی گل- کارشناس مسئول آموزش و ارتقاء سلامت- مرکز بهداشت شهرستان قم