. معرفی

مرکز بهداشت شهرستان قم

منابع آموزشی

معرفی و شرح وظایف گروه سلامت خانواده ،جمعیت و مدارس

بهداشت خانواده مجموعه مراقبت های بهداشتی، پیشگیری، درمانی و بازتوانی افراد خانواده در شرایط مختلف زندگی بویژه شرایط آسیب پذیرتر با هدف کاهش ابتلا به بیماری و مرگ و میر از دوران شیر خوارگی تا سالمندی و ارتقاء تکامل جسمی و روانی کودکان و نوجوانان و بالغین می باشد.

این گروه متولی طراحی ، سیاستگزاری ، نظارت براجرای برنامه ها ی بهداشتی اولویت دار برای گروه های آسیب پذیر جامعه ( مادران باردار و شیرده، نوزادان، کودکان ،نوجوانان ،جوانان، میانسالان ،سالمندان کشور و همچنین مجری برنامه های باروری سالم) است.

از دیگر کارهای گروه برنامه ریزی جهت برگزاری مناسبتها و همایشها با همکاری بین گروهی و بین بخشی می باشد.

* همکاری و مشارکت در برنامه های روزهای خاص (روز کودک،روز شیر مادر ،میانسالان و سالمندان)

* شرکت در کمیته ها ی علمی ،همایشها ،کنگره ها و سمینارهای کشوری و استانی

* تلاش جهت جلب مشارکت نهادها و ارگانهای مختلف در خصوص ارتقاء و افزایش سطح آگاهی مردم

* پیشنهاد طرح و برنامه های خاص جهت بهبود ارائه خدمات بهداشت خانواده

* پیشگیری سطح اول و دوم

* پایش از ستاد شهرستان و مراکز محیطی بصورت دوره ای

* تحلیل شاخصهای موجود و برنامه ریزی بر اساس آن

* تدوین برنامه عملیاتی بر اساس وضع موجود و اجرای مداخلات بر اساس برنامه عملیاتی

* ارسال دستورالعملهای مربوط به ستاد شهرستان

* همکاری و مشارکت در اجرای برنامه های وزارت متبوع،برنامه های ادغام شده در سیستم و اجرای برنامه های کشوری

ایجاد ارتباط با بخش خصوصی ، اطلاع رسانی از طریق رسانه های گروهی ، تهیه و توزیع پمفلت ها و جزوات

* آموزشی ، انجام هماهنگی با مراکز آموزشی و سایرادارات و ارگان ها از جمله سیاست های متخذه در راستا ی ارائه هر چه بهترخدمات می باشند.

‘گروه بهداشت خانواده ،جمعیت و مدارس شامل واحدهای زیر می باشد:

1)مادران 2 )باروری سالم 3)کودکان 4) نوجوانان 5 )جوانان 6)میانسالان 7 ) سالمندان

معرفی برنامه کودکان زیر 6 سال

• تشکیل پرونده برای کلیه کودکان زیر 6 سال

• انجام مراقبتهای دوره ای بهداشتی طبق دستورالعمل کشوری شامل اندازه گیری وزن ، قد، دور سر ، بررسی روند رشد و تکامل و تجویز مکمل های دارویی (قطره آهن ، مولتی ویتامین ، قطره A+D )

• تعیین تاریخ مراجعه بعدی جهت انجام مراقبت

• بررسی وضعیت سلامت کودکان مراقبت شده در هر بار مراجعه و دادن آموزشهای لازم به مادران در این زمینه

• آموزش بهداشت به مادران درباره روند رشد و تکامل ، تغذیه ،مشکلات و بیماریهای کودکان و راهنمایی مادران در جهت تامین سلامت کودکان و در صورت نیاز ارجاع به پزشک

• ترسیم منحنی رشد کودک روی کارت بهداشتی و آموزش مادر در زمینه استفاده از منحنی رشد برای پی بردن به کفایت تغذیه کودک

• مشاوره با مادران درباره تغذیه انحصاری با شیر مادر ( آموزش نحوه شیردهی صحیح ، مزایای شیر مادر ، نحوه صحیح دوشیدن شیر و فریز کردن آن ،نحوه مقابله با مشکلات دوران شیردهی مادران و نحوه شیردهی مادران شاغل)

• آموزش تغذیه تکمیلی ، زمان و نحوه شروع و چگونگی تهیه آن

• ارائه برنامه پیشگیری از بیماریهای اسهالی با آموزش تغذیه و آموزش استفاده از پودر او.آر. اس

• آموزش پیشگیری و کنترل بیماریهای حاد تنفسی کودکان (سرفه، سرماخوردگی،گلودرد و ...)

• شناسایی کودکان در معرض خطر و کودکان نیازمند مراقبت ویژه و ارائه مراقبتهای بهداشتی برای این کودکان

• انجام معاینات دهان و دندان برای کودکان زیر 6 سال

• آموزش در خصوص مضرات استفاده از شیشه و پستانک

• آموزش روش تغذیه با فنجان و سرنگ در صورت نیاز

• ارجاع به پزشک در صورت نیاز

• ارجاع به تغذیه وروانشناس با صلاحدید پزشک

معرفی برنامه میانسالان گروه سنی 59-30 سال

• تشکیل پرونده برای زنان و مردان 59-30 ساله جهت انجام مراقبتهای بهداشتی

• انجام مراقبتهای بهداشتی طبق دستورالعمل کشوری شامل اندازه گیری قد ، وزن ، تن سنجی ،دور کمر ، تجویز مکمل ویتامین D و تعیین تاریخ مراجعه بعدی جهت انجام مراقبت

• ارزیابی وضعیت سلامت و دادن آموزشهای لازم

• ارزیابی وضعیت تغذیه و دادن آموزشهای لازم

• ارزیابی وضعیت فعالیت بدنی و دادن توصیه های لازم

• ارزیابی وضعیت فرد ازنظر استعمال دخانیات و دادن راهکارهای ترک آن

• غربالگری وضعیت روانی فرد و ارجاع به روانشناس با صلاحدید پزشک

• ارجاع به کارشناس تغذیه با صلاحدید پزشک

• ارجاع به پزشک جهت بررسی وضعیت سلامت و ارجاع به سطح تخصصی توسط پزشک در صورت نیاز

• انجام معاینات زنان از نظر سلامت باروری (معاینات ژنیکولوژی، معاینه پستان )

• انجام آزمایش پاپ اسمیر

• آموزش خودآزمایی پستان و ورزش کگل

• شناسایی افراد در معرض خطر و افراد نیازمند مراقبت ویژه و ارائه خدمات به فواصل مصوب به آنها

• شناسایی جمعیت تحت پوشش از نظر بیماریهای غیر واگیر و آموزش راهکارهای مقابله با بیماری

• بررسی و معاینه افراد با شکایت و علایم بیماریهای آمیزشی وآموزش بهداشت و ارجاع به پزشک درصورت نیاز

• انجام مراقبت دوره ای سه ساله در صورت نداشتن هرگونه مشکل

معرفی برنامه سلامت مادران:

برنامه مادران متولی کاهش بار بیماریهای ناشی از حاملگی، زایمان و پس از زایمان در مادر (تا دوماه)، جنین و نوزاد (تا 6 ساعت اول پس از زایمان) در راستای تعهدات ملی و بین المللی و با توجه به ارزشهای سازمانی است.تمام مادران، با هر وضعیتی از سلامتی و بیماری، در هر زمانی از بارداری، حین زایمان و پس از زایمان (تا دوماه) به مراکز ارائه دهنده خدمات در هر کجای نظام شبکه مراجعه و خدمات اثر بخش و کارآمد دریافت کرده، به نحوی که پس از طی این دوره دچار مرگ و عوارض غیر قابل درمان نشده و در صورت ابتلا به هر مشکلی درمان مناسب و موثر دریافت کرده باشند و خاطره خوشی از دوران بارداری و زایمان برای مادر و اطرافیان به جا بماند. گروههای هدف برنامه، زنان خواهان بارداری، زنان باردار، زنان در حین زایمان و 60 روز بعد از زایمان و نوزادان تا 6 ساعت اول پس از تولد هستند.

زیر برنامه ها:

مراقبتهای ادغام یافته سلامت مادران

تعمیم کلاسهای آمادگی برای زایمان در حوزه بهداشت

نظام مراقبت مرگ مادر

بسته خدمات :

• مراقبت و مشاوره پیش از بارداری، این مراقبت حداقل 3 ماه قبل از اقدام به بارداری دریافت می شود و به مدت یکسال اعتبار دارد

• مراقبت دوران بارداری، از هفته 6 تا 10 بارداری شروع گردیده و در یک بارداری بدون عارضه 8 نوبت ارایه می گردد در صورت مشاهده علایم هشدار یا عارضه و بیماری دفعات آن بر حسب نیاز مادر افزایش می یابد. مادران بارداردر اواسط بارداری در صورت تایید سلامت توسط ماما ، به مراکز برگزار کننده کلاسهای آمادگی برای زایمان معرفی می گردند این کلاسها از هفته 20 بارداری هشت نوبت برای هرمادر برگزار می گردد

• مراقبت پس از زایمان (تا 6 هفته پس از زایمان)در سه نوبت ارایه می شود

معرفی برنامه سلامت سالمندان :

برنامه سلامت سالمندان متولی بهبود کیفیت زندگی سالمند در ابعاد جسمی روانی و در راستای تعهدات ملی ، فراملی و بین المللی و سیاستگزاری های کلان در این زمینه و پاسخگویی به تغییرات ناشی از سیاست های یاد شده است . هدف کلی این برنامه ارتقاء سلامت سالمندان با ارائه خدمات آموزشی و بهداشتی و درمانی بوده و گروه هدف شامل همه گروههای سنی60 سال به بالا می باشد

مهمترین زیر برنامه ها:

افزایش پوشش کمی وکیفی مراقبتهای ادغام یافته سلامت سالمندان در پایگاههای سلامت و مراکز سلامت جامعه
بهبود شیوه زندگی سالم در سالمندی از طریق آموزش سالمندان
اجرایی شدن سند ملی تحول نظام سلامت ،رفاه ومنزلت سالمندان در استان

بسته خدمات:

برنامه بهبود شیوه زندگی سالم دردوران سالمندی: هدف از این برنامه ، دادن اطلاعات لازم به سالمندان دررابطه با الگوی غذایی مناسب ،اصلاح الگوهای نادرست تغذیه ای ، کاهش بیماریهای غیرواگیر،ترویج سبک زندگی سالم ودرنهایت ارتقا سلامت سالمندان جامعه می باشد. به این ترتیب که سالمندان تحت پوشش مراکز سلامت جامعه ،پایگاهها وخانه های بهداشت مشخص وازطریق رابطین ، تلفن ،اطلاعیه...... جهت حضوردرکلاس های آموزشی دعوت می شوند. و2 ماه پس از دریافت آموزش درمورد ماندگاری اطلاعات ازآنان سئوال می شود.

.برنامه مراقبت های ادغام یافته سالمندان: دراین برنامه فردسالمند به پایگاه سلامت مراجعه نموده و پس از تشکیل پرونده، مراقبت های بهداشتی شامل شناسایی عوامل خطر ونشانه های بالینی کلیدی برای شناسایی زودرس بیماری ، درمان مناسب وارجاع به موقعرا دریافت می کند

معرفی برنامه باروری سالم :

این برنامه شامل آموزش ها و خدمات تشکیل و تحکیم بنیان خانواده و ارائه خدمات باروری سالم در قالب دو رویکرد همراه و همزمان ارتقای نرخ باروری کلی و حفظ و ارتقای سلامت مادران و کودکان است . اهداف برنامه شامل:

افزایش بارداری های ارادی و برنامه ریزی شده،

کاهش میانگین فاصله زمانی بین ازدواج و فرزند اول و کاهش میانگین فاصله زمانی بین فرزندان،

کاهش بارداری های پرخطر،

کاهش سقط غیرقانونی و غیر شرعی

ارایه خدمات پیشگیری از ناباروری

معرفی بسته های خدمات

1. برنامه های هنگام ازدواج

§ هدایت زوجین به کلاس های آموزش هنگام ازدواج

§ ارایه آموزش‌های روابط عاطفی و اجتماعی، فرزندآوری و باروری سالم و روابط زناشویی در راستای تحکیم بنیان خانواده تحویل بسته های آموزشی راهنمایی به زوجین برای مراجعه های بعدی در صورت نیاز

برنامه های بعد از ازدواج:

ارتقاء آگاهی و توانمند سازی زوجین از طریق ارائه آموزش، مشاوره های صحیح و ارائه خدمات مورد نیاز متناسب با اهداف سلامت باروری در راستای تحکیم بنیان خانواده

§ یافتن فعال افرادی که واجد شرایط فرزندآوری هستند و مشاوره صحیح با آنان به منظور ترغیب فرزندآوری

§ یافتن فعال افرادی که بارداری می تواند تهدید جدی برای سلامت مادر ایجاد نماید.

§ ارائه خدمات به متقاضیانی که عدم دریافت خدمت می تواند سلامت آنان را به مخاطره اندازد

3. ارائه خدمات ناباروری:

§ ارتقاء آگاهی، نگرش و عملکرد جامعه در زمینه عوامل مستعد کننده ناباروری آموزش و ارائه مشاوره با تعریف ناباروری و شیوع ان و راه های پیشگیری از آن در گروه های مختلف سنی

معرفی و شرح وظایف برنامه های نوجوانان و جوانان

در راستای نقشه جامع سلامت نوجوانان و جوانان تمامی ارگان های دولتی و خصوصی متعهد می گردند تا بر اساس چشم اندازهای نظام سلامت به تمامی سطوح پیشگیری اولیه، ثانویه و ثالثیه سلامت جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی نوجوانان و جوانان برای رسیدن به جایگاه برتر در منطقه تلاش نمایند. تمامی متولیان سعی و تلاش خود را می نمایند تا با ارتقاء آگاهی در آحاد جامعه به کمک تمامی امکانات آموزشی و فرهنگی بتوانند عملکرد سلامت نوجوانان وجوانان را ارتقاء دهند و با ارایه خدمات و امکانات و حمایت های مدیریتی در جهت اصول اعتقادی و دینی به تکامل وسلامت نوجوانان و جوانان کمک نمایند.

از اهداف این برنامه ایجادجامعه ای است که نوجوانان و جوانانی توانمند و سالم درهمه سطوح جسمی ، روانی ، اجتماعی دارد به صورتی که این نوجوانان وجوانان از معیارهای شیوه زندگی سالم نه تنها دردوره نوجوانی وجوانی بلکه دردوره میانسالی وسالمندی آگاهی دارند و با عمل به این موارد در تمام دوره عمر با نشاط و کارآ زندگی می کنند.

۱. برنامه های مراقبت سلامت نوجوانان و جوانان

۲. برنامه های مراقبت بیماریهای نوجوانان ومدارس

۳. برنامه مدارس مروج سلامت

۴. برنامه خود مراقبتی و پیشگیری از رفتارهای پرخطرنوجوانان و جوانان

۵. برنامه نظام مراقبت مرگ نوجوانان ومدارس

۶. برنامه های سلامت جوانان