مرکز بهداشت شهرستان قم

با وجود اینکه دندانپزشکی به عنوان یکی از مشاغل کم خطر معرفی شده است، خطرات احتمالی زیادی این رشته را به مخاطره انداخته است که شامل قرار گرفتن در معرض عوامل عفونی، اختلالات اسکلتی عضلانی، صدمه به چشم، اشعه، آلودگی صوتی مواد دندانپزشکی و وضعیت های روانی است. در چنین حالاتی که نمی توان این خطرات احتمالی را از کلنیک های دندانپزشکی حذف کرد، تدابیر حفاظت و سلامت شغلی مناسب باید در نظر گرفته شود.
از مهمترین مشکلات سلامت شغلی:
•    آسیب های وارده به پوست
از آسیب های وارده به پوست می توان به آسیب های ناشی از ورود سرسوزن  و وسایل برنده و تیز و همچنین قرار گرفتن پوست و مخاط در معرض خون و سرم اشاره کرد.
از نقطه نظر کاری این آسیب مهمترین روش انتقال عفونت های خونی در بین بیماران و کارکنان مراکز مراقبت های سلامتی است و یکی از مشکلات رایج در بین پرسنل  دندانپزشکی است. نگرانی اصلی در زمینه Needle Stick (تماس با سرسوزن آلوده) شدن آن است که راهی برای ورود عفونت است.
•    بیماری های عفونی
بیماری های عفونی ممکن است طی کارهای دندانپزشکی انتقال پیدا کند همانند HBV، HCV (هپاتیت C و B) و عفونت های باکتریال، قارچی که ممکن است از طریق بزاق، خون و تنفس و هوای آلوده منتقل شوند هر چند شواهد اندکی در زمینه انتقال عفونت از طریق تنفس آئروسل ها در دندانپزشکی وجود دارد اما ویروس ها می تواند در میان کوچکترین ذرات آئروسل وجد داشته باشند یکی دیگر از راه های انتقال عفونت ورود سوزن، بریدگی ها و وسایل آلوده می باشد. پروسه کنترل عفونت که شامل توجه به بهداشت کلی دفع مناسب وسایل تیز تدابیر حفاظت شخصی و استریلیزاسیون و یا استفاده از مواد ضدعفونی کننده قوی و ایمن سازی در مقابل HBV است.
•    مشکلات چشم
با وجود آنکه در مطالعه ای که در تایلند صورت گرفته نشان داده شده که مشکلات چشم از جمله مشکلات نسبتاً شایع در بین دندانپزشکان است اما مطالعات اندکی در زمینه ارزبابی مشکلات چشم در بین دندانپزشکان وجود دارد استفاده از شیلد و عینک های محافظ ضد خش و ضد بخار در کاهش آسیب های چشمی بسیار موثر است.

•    مشکلات شنوایی
در مطالعه ای که اخیراً صورت گرفته تعداد اندکی از دندانپزشکان مشکلات شنوایی داشته اند و تعداد اندکی از دندانپزشکان از تدابیری برای مقابله با صدا استفاده می کردند اما با این وجود ممکن است هنوز بعضی از دندانپزشکان در خطر کاهش شنوایی باشند به ویژه افرادی که از وسایل قدیمی یا خراب که آلودگی صوتی ایجاد میکنند ،استفاده می کنند.
•    سلامت عمومی و استرس
به نظر می رسد شایع ترین علت از کارافتادگی در میان دندانپزشکان، از کارافتادگی شناختی (Cognitive) ناتوانی های فیزیکی، وابستگی های شیمیایی، سایر اعتیادها و بیماری های روانی باشد. علل شایع بیماری در دندانپزشکان به ویژه زنان شامل اختلالات اسکلتی عضلانی، استرس و سردرد است. استرس در میان دندانپزشکان علل زیادی دارند که می توان به درآمد شغلی، ساعات کاری، ارتباط بیمار و دندانپزشک ساعات مرخصی کم اشاره کرد.
•    اشعه
قرار گرفتن در معرض اشعه یونیزان و یا غیریونیزان در کارهای دندانپزشکی ممکن است اتفاق افتد وسایل رادیوگرافی معمولاً در مطب های دندانپزشکی وجود دارد و رادیوگرافی یک جزء جداناپذیر از مطب ها است و به همین دلیل به کار بردن روش و وسایل مناسب رادیوگرافی جهت محافظت بیمار و دندانپزشک اهمیت ویژه ای دارد.
و اما سخن آخر اینکه دندانپزشک بودن سخت نیست اما ظاهراً اینکه فردی یک دندانپزشک پر کار و سالم باقی بماند کمی مشکل است بنابراین لطفاً اگر شما هم در گروه دندانپزشکان بسیار فعال هستید، مراقب خودتان باشید و به توصیه های زیر عمل کنید:
1.    لطفاً کمی ساعت های کارتان را کم کنید.
2.    ورزش کنید. شنا را فراموش نکنید و ماهیچه های بدنتان را قوی نگه دارید.
3.    با کمک روش های تمرکز،خود آرام سازی و مدیتیشن، آرامش را به روحتان برگردانید و خودتان را از فشارهای شدید عصبی برهانید.


مرکز بهداشت شهرستان قم                     سید مصطفی سجادی منش
                            کارشناس بهداشت دهان و دندان