مرکز بهداشت شهرستان قم

کمک به حفظ سلامت مادران در دوران بارداری و زایمان یکی از اهداف مهم برنامه های بهداشتی بوده و اولین قدم در راه دستیابی به این هدف ارائه مراقبت های پیش از بارداری به زنان خواهان بارداری می باشد. این مطالب به شما کمک می کند تا با مراقبت های پیش از بارداری بیشتر آشنا شوید.
مراقبت های پیش از بارداری شامل مجموعه ای از مراقبت ها است که به بررسی وضعیت مادر قبل از بارداری می پردازد و موجب می شود تا خطرات موجود برای باردار شدن مادر به موقع شناسایی شده و قبل از شروع حاملگی از بین رفته و یا تحت کنترل درآید.

از آنجایی که انجام مراقبت های پیش از بارداری باعث بهبود شرایط مادر قبل از بارداری شده و نقش مهمی در سالم سپری شدن دوران بارداری و سلامت نوزاد آینده خواهد داشت لذا توصیه می شود:
1.    هر بارداری، آگاهانه و با برنامه ریزی قبلی باشد.
2.    زنان قبل از اقدام به بارداری، مراقبت های پیش از بارداری را دریافت نمایند.
خدمات مراقبتی پیش از بارداری که به مادران ارائه می گردد شامل موارد ذیل می باشد:
    تشکیل پرونده و اخذ شرح حال و تاریخچه خانوادگی، اجتماعی، پزشکی و مامایی مادر
    بررسی وضعیت سلامت فعلی مادر با انجام معاینات لازم و درخواست آزمایشات تشخیصی
    بررسی وضعیت ایمن سازی مادر نسبت به کزاز، سرخجه و هپاتیت B و انجام واکسیناسیون در صورت نیاز
    تجویز اسیدفولیک به مادران از 3 ماه قبل از بارداری
    ارائه توصیه های آموزشی لازم به مادران در زمینه های بهداشت فردی، بهداشت محیط کار، فعالیت و استراحت، تغذیه و عادات غذایی، مصرف سیگار و مواد مخدر، مصرف داروها و ...

مهمترین عواملی که مادران را در زمان پیش از بارداری در معرض خطر قرار می دهد عبارتند از:

    بیماری های زمینه ای مادر از قبیل بیماری های قلبی، کلیوی، ریوی، صرع، کم خونی و ...
    وجود سابقه عارضه در بارداری های قبلی از جمله سابقه سقط جنین،مرگ جنین ،یا نوزاد ناهنجار ، تأخیر رشد داخل رحمی، خونریزی غیرطبیعی در بارداری یا حین زایمان، زایمان زودرس و ...
    سوء تغذیه در مادر
    سن زیر 18 سال و بالای 35 سال
    وضعیت اقتصادی و اجتماعی پایین
    اعتیاد به سیگار و مواد مخدر
    مصرف برخی داروها مانند متی مازول، ارگوتامین و ...
مراقبت های پیش از بارداری از طریق کلیه مراکز بهداشتی درمانی دولتی و مطب های خصوصی، توسط پزشکان و ماماها ارائه می شود و زنانی که تصمیم به بارداری دارند بایستی حداقل از 3 ماه قبل از بارداری جهت دریافت این مراقبت ها به واحدهای مذکور مراجعه نمایند.
بارداری بی خطر و موفق بیش از هر چیز به تندرستی و آمادگی جسمی و روانی مادر بستگی دارد.
مهمترین اهداف برنامه مراقبت های پیش از بارداری عبارتند از:
    مشاوره با مادران برای تصمیم گیری در انتخاب زمان مناسب بارداری و فرزند آوری
    مشاوره با مادرانی که در معرض خطرهستند نظیر بارداری زیر 18 سال و بالای 35 سال، بارداری با فاصله کمتر از 2 سال و...  در خصوص بهترین زمان بارداری
    بررسی بارداری های ناموفق و جلوگیری از تکرار آنها
    شناسایی خانواده های دارای سابقه فامیلی بیماری های ارثی و ارجاع آنان جهت مشاوره و انجام آزمایش ژنتیک برای اطمینان از تولد نوزادی سالم
    شناسایی بیماری های احتمالی مادر که تاکنون تشخیص داده نشده اند و درمان مناسب قبل از بارداری برای جلوگیری از تشدید آنها در دوران بارداری
    درمان یا کنترل بیماری های زمینه ای مادران برای جلوگیری از تشدید آنها در بارداری
    شناسایی و درمان بیماری های دهان و دندان
    شناسایی عفونت های زنان و درمان به موقع آنها
    متعادل نمودن وزن مادر قبل از شروع بارداری
    کمک به مادران سیگاری یا معتاد برای ترک اعتیاد
    بررسی داروهای مصرفی توسط مادر و قطع مصرف داروهای مضر برای سلامت و رشد جنین و جایگزینی با داروهای مناسب قبل از شروع بارداری
    پیشگیری از بروز ناهنجاری های بالقوه سیستم عصبی نوزاد با تجویز اسید فولیک
    بررسی ایمنی مادران بر علیه بیماری هایی نظیر کزاز، سرخجه، هپاتیت B و انجام واکسیناسیون در صورت نیاز
مدت اعتبار مراقبت های پیش از بارداری یکسال است و چنانچه خانمی به دلایلی در این مدت باردار نشود و بعد از آن مجدداً تصمیم به بارداری بگیرد بایستی دوباره جهت دریافت این مراقبت ها اقدام نماید.