مرکز بهداشت شهرستان قم

دکتر سید علیرضا مهدوی، در نشست خبری که به مناسبت هفته ملی و روز جهانی "دیابت" در استودیو سلامت وزارت بهداشت برگزار شد، بیان کرد: هفته ملی دیابت از ۲۲ تا ۲۸ آبان با شعار "مراقبت دیابت، امروز بیشتر از همیشه" برگزار می‌ شود. روزهای هفته ملی دیابت هم به اسامی همچون آموزش، پیشگیری، تامین دارو و انسولین، فعالیت بدنی و تغذیه سالم، دیابت و پاندمی کووید و خودپایشی و خودمراقبتی دیابت اختصاص یافته است.

۵۳۷ میلیون نفر در دنیا مبتلا به دیابت هستند

وی افزود: براساس جدیدترین آماری که فدراسیون بین ‌المللی دیابت منتشر کرده، ۵۳۷ میلیون نفر در دنیا مبتلا به دیابت هستند، که سازمان بهداشت جهانی تعداد بیماران دیابتی را 420 میلیون نفر اعلام کرده است؛ از طرفی، پیش ‌بینی می ‌شود که تعداد بیماران دیابتی تا سال ۲۰۴۵ میلادی، به بیش از ۷۰۰ میلیون نفر برسد. به همین تعداد، یعنی بیش از ۵۴۰ میلیون نفر دچار اختلال تحمل گلوکز هستند، یعنی قند خونشان نه در محدوده طبیعی است و نه بیمار تلقی می ‌شوند و ممکن است در سال ‌های آینده به بیماری مبتلا شوند. خبر خوب این است که دیابت نوع دو قابل پیشگیری است و با افزایش تحرک بدنی، اصلاح سبک تغذیه و کاهش وزن می توان روز آن را تا سالها به تعویق انداخت.

بر اساس مطالعات صورت گرفته، برای تعداد زیادی از افراد که بیماری هنوز چندان در بدنشان مستقر نشده است، می ‌توان با فعالیت بدنی و کاهش وزن، دیابت نوع دو را بین ۱۱ تا ۱۵ سال به تعویق انداخت.

دکتر مهدوی تصریح کرد: وزارت بهداشت برنامه‌ های مختلفی برای پیشگیری از بیماری ‌های غیرواگیر دارد که یکی از این موارد، برنامه غربالگری، شناسایی، پیشگیری و مراقبت بیمار دیابتی است، از حدود 20 سال قبل، برنامه های شناسایی و مراقبت بیماری دیابت در نظام سلامت کشور ادغام شده و اجرا می شود. اما طی پنج سال گذشته مدلی را طراحی و اجرا کرده ‌ایم که احتمال بروز اختلالات و بیماری های قلبی عروقی برای افراد تعیین می ‌شود، (مثلا طی ۱۰ سال آینده، چقدر ممکن است یک حادثه قلبی کشنده یا غیر کشنده برای فرد ایجاد شود) و همزمان، غربالگری فشارخون، دیابت و اختلالات لیپید نیز برای فرد انجام می شود و بعد بیماران شناسایی شده و تحت مراقبت قرار می ‌گیرند و در پایگاه بهداشت ماهانه توسط بهورز مراقبت می ‌شوند و در مراکز جامع خدمات سلامت هر سه ماه یکبار، پزشکان بیماران را ویزیت می ‌کنند.

معاون دفتر مدیریت بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت در ادامه اظهار کرد: طی پاندمی کووید 19، افرادی که به کووید 19 مبتلا می شوند، اگر بیماری زمینه ای مزمنی مانند دیابت یا فشار خون داشته باشند، ممکن است که عوارض شدیدتری را تجربه کنند. از طرفی کنترل مطلوب فشار خون، چربی خون و قندخون در کم شدن این عوارض تاثیر دارد. توصیه ما از ابتدای کرونا جدی گرفتن کنترل قند خون است، بیماران باید دستورات پزشک را رعایت کنند، زیرا پایبندی به درمان بسیار مهم بوده و مشارکت بیمار در کنترل دیابت، اصلی کلی و اساسی است.

دکتر مهدوی در ادامه درخصوص داروهای بیماران دیابتی نیز خاطرنشان کرد: موضوع مراقبت در بیماران دیابت اهمیت زیادی دارد. خوشبختانه در کشور ما اغلب خدمات دیابت تحت پوشش بیمه قرار دارند، یعنی تمام داروها و همه خدماتی که ارائه می ‌شود، تحت پوشش است و به غیر از یک گروه دارویی جدیدتر که آن هم در دست اقدام است، سایر داروها تحت پوشش است. در سال‌ های گذشته تقریبا مشکلی برای دسترسی به داروهای دیابت وجود نداشته است، به خصوص در مورد داروهایی مثل انسولین، چراکه انسولین هم در کشور تولید می ‌شود و هم نوع وارداتی داریم که دسترسی به آنها ممکن است. ولی با شروع پاندمی کرونا مشکلی در دسترسی به داروها به وجود آمد که یکی از علل آن تحریم‌ ها بود و دسترسی و تامین دارو را به دلیل تامین چرخه مالی سخت کرد و در آن شرایط مشکل داشتیم. به نظر می ‌رسد، در حال حاضر شرایط در کشور عادی ‌تر و بهتر شده است، اما به نظر می ‌رسد هنوز مشکل توزیع در کشور وجود دارد.

وی با بیان اینکه دیابت، یک بیماری است که باید یک تیم از بیمار مراقبت کنند و مهمترین عنصر، خود بیمار است، ادامه داد: اینگونه نیست که فقط با مصرف دارو قندخون کنترل شود؛ دارو لازم است، اما کافی نیست. مشارکت بیمار و آموزش و خودپایشی او اهمیت فراوانی دارد و ما در طول پاندمی کرونا به غیر از ماه ‌های اول که توصیه می‌ شد بیماران در موارد غیرضروری از منزل خارج نشوند، مراقبت ‌های ماهانه و دوره‌ ای خود را توسط مراقبین سلامت و بهورزان انجام دادیم و در این مراقبت ‌ها نحوه مصرف دارو و رعایت اصول اولیه برای اصلاح سبک زندگی و فعالیت بدنی، بررسی می ‌شود. کارشناسان تغذیه هم در مراکز حضور دارند و می توانند بیماران را برای داشتن سبک تغذیه مناسب، راهنمایی کنند، حتی تاکید کرده ایم که مراقبت هایشان را جدی تر انجام دهند، حال این مراقبت ها یا به شیوه حضوری و یا به شیوه غیرحضوری و تلفنی است و در زمینه تامین دارو هم مشکلات ما تا حد زیادی برطرف شده است. بحث اصلی ما خودمراقبتی است. البته با تغییر مدل آموزش از حضوری به مجازی، این امر مهم سهل ‌تر و در دسترس ‌تر نیز شده است.

بیماران دیابتی که کنترل مطلوبی بر شرایط خود ندارند، عوارض شدیدتری را تجربه می ‌کنند

معاون دفتر مدیریت بیماری ‌های غیرواگیر وزارت بهداشت تاکید کرد: بیماران دیابتی که کنترل مطلوبی بر شرایط خود ندارند، عوارض شدیدتری را تجربه می ‌کنند و افرادی که عوارض دیابت دارند، دچار عوارض شدیدتر کرونا شده و مرگ و میر در این دسته مبتلایان به کرونا بیشتر بوده است. ما دو نوع دیابت یک و دو و دیابت بارداری داریم. بانوان باردار همه باید تست قندخون در زمان مقرر انجام دهند و اگر قندشان بالا بود باید به تدابیر پزشک اهمیت دهند تا عوارض قندخون بالا برای مادر و جنین کنترل شود. در مورد دیابت نوع یک روش غربالگری اثبات شده ‌ای نداریم، اما در رابطه با مبتلایان دیابت نوع دو که عمده دیابتی ‌ها هم جزو همین دسته هستند و گروه سنی بزرگسال و اخیرا نوجوان را تشکیل می‌ دهند؛ افراد چاق، کم تحرک، دارای فشارخون بالا، افراد با سابقه بیماری دیابت در بستگان درجه یک خود و بانوانی که در بارداری‌ های قبلی سابقه مرده ‌زایی یا سقط‌ های بدون دلیل داشتند و همچنین بانوانی که نوزاد با وزن بیش از ۴ کیلو به دنیا آوردند، در معرض خطر دیابت هستند.

۶۰ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال کشور یا اضافه وزن دارند و یا چاق هستند

وی افزود: ۶۰ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال کشور یا اضافه وزن دارند و یا چاق هستند و این افراد باید از نظر قندخون بررسی شوند و اگر در خانواده فرد مبتلا داشته باشند، خطر ابتلا بیشتر هم می‌ شود.

تاکید بر لزوم آموزش پیشگیری از بروز دیابت

مدیر برنامه کشوری پیشگیری و کنترل دیابت با تاکید بر لزوم آموزش پیشگیری از بروز دیابت،‌ اظهار کرد: در بررسی های وزارت بهداشت، ۱۸ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال کشور اختلال قند ناشتا یا تحمل گلوکز داشتند و ۱۱ درصد دیابت داشتند و مجموع اینها، یک سوم جمعیت بالای ۲۵ سال کشور است. افرادی که قندخون ناشتای ۱۰۰ تا ۱۲۵ دارند که اصطلاحا به آنها "پره دیابتی" گفته می‌ شود، اینها بیماران آینده ما هستند که دیابت خواهند گرفت و تعداد آنها معمولا دو برابر دیابتی ‌ها است و بهترین جایی که می‌ توان مداخله کرد، در همین جمعیت است که اگر ۵ تا ۷ درصد وزن بدن خود را کاهش دهند، احتمال ابتلا به دیابت بسیار کم می‌ شود، از طرفی اگر دیابتی هم نشوند و وضعیت خود را تغییر ندهند، ممکن است دچار عوارض عروق بزرگ مایکروواسکولار یعنی همان سکته‌ های قلبی و مغزی شوند. 

انجام حداقل 150 دقیقه ورزش هوازی در هفته/ حداقل یک نوبت ورزش استقامتی 

معاون دفتر مدیریت بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت در پایان بیان کرد: تغذیه سالم،‌ عدم مصرف دخانیات و الکل،  کاهش وزن و فعالیت بدنی با شدت متوسط تا شدید (مثلا حداقل ۱۵۰ دقیقه در طول هفته و ۳ تا ۵ نوبت منظم)، برای پیشگیری از ابتلا به دیابت بسیار مهم است؛ هفته ای یک مرتبه نیز ورزش های استقامتی انجام دهند. ورزش های هوازی کمک می‌ کند که سیستم گردش خون بهتر عمل کرده و مقاومت به انسولین کمتر شده و قندخون کنترل شود.