دست شستن یا شستن دست

23 مهر (15 اکتبر) روز جهانی شستن دست با عنوان Global hand washing Day نامیده شده است. این نام گذاری به علت اهمیت شستن دست به صورت بهداشتی می باشد که در اسلام هم بسیار زیاد به این مسئله پرداخته شده و احادیث زیادی در این رابطه در متون اسلامی وجود دارد. در تحقیقات مشخص شده که شستن دستها با آب و صابون در مواقع ضروری (بعد از توالت و قبل از غذا خوردن) به کاهش بروز بیماریها تا بیش از 40درصد و عفونت تنفسی تا 25درصد کمک می کند.

  شستن دست به تنهایی مهمترین گام در پیشگیری از انواع بیماریهاست، چراکه دستان ما تقریبا با تمام بدن و حتی مایعات بدن در تماس است. فارغ از سایر منابع میکروبی ، این مساله لزوم شستن مداوم دستها را نشان می دهد. شستن دست از آدابی است که درآداب و رسوم ایرانی ها از قدیم الایام وجود داشته تا جایی که درکاوشهایی که صورت گرفته  نشان می دهد از عهد صفویه از آفتابه و لگن در سر سفره ها استفاده می شده است و در عهد هخامنشیان و ساسانیان این وسیله را به انواع تزیینات بر روی آن آراسته می کردند.

 لفظ کلمه آفتابه از دوکلمه" آب و تابه "به شکل"آب تابه"تشکیل شده که به مرور زمان تغییر شکل داده و به آفتابه تبدیل شده است و امروز در محاورات مورد استفاده می باشد. این ظروف را برای شستن دست میهمان قبل و بعد از غذا خوردن بر سر سفره ها مورد استفاده قرار می دادند. آفتابه لگن ها را از ظروف با کیفیت و زیبای نقره ای ، برنجی و سفالی و در اشکال  و اندازه های مختلف تهیه می کردند. این سنت زیبا و درست به مرور زمان با تغییر شیوه زندگی ها و مدرن شدن امکانات به علت آوردن خطوط شبکه آب رسانی به منازل مسکونی از بین رفت و تا حالا که می بینیم آب در آشپزخانه و سرویس بهداشتی داخل ساختمان آورده شده و به جای اینکه یکی آب بریزد و دیگری دست بشوید، شیر آب به صورت الکترونیکی با دیدن دست، آب را می ریزد و ما دستمان را می شوئیم. از آن زمان که با سختی آب به سفره می رسید لزوم شستن دستها مورد توجه بود و امروزه هر چه زندگی ها مدرن تر شد، افراد شستن دست را خیلی سخت تر انجام می دهند. با وجود اهمیت این موضوع، مطالعات معدودی در این زمینه انجام گرفته است که این مطالعات هم به علت تعداد کم حجم نمونه های مورد بررسی و استفاده نشدن از ابزار استاندارد ، نتایج قابلیت تعمیم ندارد.

 از سال 1375 تا 1391 حدود 99 تحقیق درباره شستن دست انجام گرفته است که که 27 مورد آن درباره موضوع شستن دست با آب و صابون و بهداشتی کردن دست با محلول الکلی بوده است که در نهایت 14 مقاله مورد بررسی قرار گرفته شد.نتایج این تحقیقات نشان می دهد  شستن به موقع دست یعنی پس از تماس با سطوح و اشیاء الوده توسط افراد انجام نمی گیرد و کسانی هم که هم که مبادرت به شستن دست کرده اند، بطور صحیح این کار را انجام نمی دادند .

 آداب و رسوم ایرانی و پیشینه گرانمایه ی ما به همراه دستورات اسلامی و احادیث فراوان از ائمه اطهار علیه السلام درباره شست و شوی دست و اهمیت این موضوع ما را ترغیب می کند که درباره این مهم تلاش کرده و دیگران را هم ترغیب به این کار نماییم در ادامه چند حدیث گرانبها از ائمه اطهار آورده شده است که اهمیت این کار را نشان می دهد.

پیامبر خدا(ص) فرمودند: "شستن دست پیش از غذا خوردن، فقر را می‏‌زداید، و پس از غذا خوردن، غم و اندوه را می‏‌برد و چشم را سلامت می‏‌بخشد" (1)

امام علی(ع) فرمودند: "شستن دست‏‌ها پیش و پس از غذا خوردن موجب فزونی عمر است و دیده را جلا می‏‌دهد" (2)

امام صادق(ع) می‌فرمایند: "دست‏‌هایتان را پیش و پس از غذا خوردن بشویید، که فقر را می‏‌برد و بر عمر می‏‌افزاید".(3)

پیامبر خدا درباره فواید این کار در چند حدیث چنین فرمودند: "شستن دست‏‌ها پیش و پس از غذا، شفایی برای تن و مایه برکت در روزی است"(4). )

همچنین از امام صادق(ع) نقل شده که فرمودند "پیامبر خدا فرمود: هر کس از این خرسند می‏‌شود که خیر و برکت خانه‏‌اش بسیار باشد، در هنگام آورده شدن غذا دستانش را بشوید؛ و هر کس پیش و پس از غذا وضو بسازد(شستن دست‏‌ها) در گشایش روزی زندگی کند  و از هر بلایی در تن خویش، دور باشد". (5)